Vliegtuigcrashes, luchtbombardementen en artilleriebeschietingen: gemeente Altena kreeg het flink te verduren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Niet gek dus dat er mogelijke explosieven (Ontplofbare Oorlogsresten) in de bodem zijn achtergebleven. De historisch vooronderzoekers van Den Ouden Bodac hebben deze in kaart gebracht. Collega Martijn van Bommel vertelt in dit drieluik hoe zij dit hebben aangepakt. In dit laatste deel van het drieluik: wat zijn de vervolgstappen?
Dataverwerking: Geografisch datasysteem ArcGIS Pro
Met het geografisch datasysteem ArcGIS Pro kunnen we alle vondsten, indicaties, (historische) kaarten, luchtfoto’s, et cetera op de juiste locatie positioneren en met elkaar corresponderen. Op de afbeelding hiernaast zie je bijvoorbeeld hoe de volgende lagen met elkaar corresponderen (van onderste laag naar bovenste laag): Huidige luchtfoto, Historische luchtfoto’s uit 1944 met daarop kraters en stellingen, een laag met ingetekende stellingen op basis van luchtfoto’s en verzetsinlichtingen en een laag met ingetekende kraters op basis van geallieerde oorlogsdagboeken en luchtfoto’s.
De verschillende lagen zijn geprojecteerd op een grotere schaal om een idee te geven van meerdere indicaties die in de omgeving zijn gevonden. Er ontstaat zo een beeld van waar ongeveer zich vandaag de dag de sporen van de oorlog nog in de grond kunnen bevinden. Let wel, dit is nog maar summiere import en verwerking van data in ons systeem. Enkele andere voorbeelden van datalagen die goed te positioneren zijn in ArcGIS Pro zijn munitievondsten van de EODD, naoorlogse schaderapporten, mijnlegrapporten en Fire Plans van geallieerde artillerie-eenheden. Hoe meer data, hoe sterker het vermoeden op OO.
Groene en bruine cirkels zijn zichtbare kraters op historische luchtfoto's. Witte cirkels met zwarte iconen zijn stellingen.
Uiteindelijk product voor de klant: OO-Risicokaart
De eerdergenoemde onderzoekslagen (bronnenonderzoek, dataverwerking en datacorrespondentie) zijn per deelgebied in de gemeente Altena voor elke gevonden indicatie uitgevoerd. Het was een monnikenwerk waar ons team van vier man meer dan een jaar mee bezig is geweest. Uiteindelijk is de klant, de gemeente Altena, het meest geïnteresseerd in het eindresultaat: de OO-Risicokaart; waar liggen in hun gemeente OO?
Hier kunnen ze uiteindelijk namelijk beleid op toepassen. De uitwerking van de uiteindelijke horizontale afbakening (waar ‘horizontaal’ aan de oppervlakte liggen OO?) doet de afdeling op basis van het CS-VROO: een certificatieschema opgesteld door de VOMES, een stichting voor beroepsgroepen die werken met explosieve stoffen of OO. Met betrekking tot bovenstaande behandelde indicaties komt dan de volgende uitsnede van de OO-Risicokaart eruit rollen, zie de afbeelding hiernaast.
Oranje is verschoten geschutmunitie, zwart gestreept is gedumpte geschutmunitie.
Uiteindelijk heeft de afdeling Historisch Vooronderzoek besloten dat op basis van regionaal, nationaal en internationaal bronmateriaal meerdere gebieden rondom Nieuwendijk verdacht zijn op het mogelijk aantreffen van verschoten geschutmunitie en gedumpte geschutmunitie. De horizontale afbakening is gebaseerd op kengetallen uit de praktijk van zowel de EODD, onze eigen opsporingstak als algemene gegevens omtrent artilleriebeschietingen. Er is besloten om een verticale afbakening (tot welke diepte liggen OO?) voor dit onderzoek niet uit te voeren. Aangezien er met verschillend geschut op Altena is geschoten is het onmogelijk om dit precies qua diepte op de kaart weer te geven. Tenslotte heeft de gemeente Altena een kaart gekregen, als de uitsnede hierboven, voor hun totale grondgebied. Compleet met alle te verwachten hoofdsoorten munitie: Geschutmunitie, Infanteriemunitie, Afwerpmunitie, Raketmunitie en Vliegtuigwrakken.
Vervolgstappen gemeente Altena en Den Ouden Bodac
De gemeente moet het bestemmingsplan nog definitief vaststellen, maar neemt de kaart mee in haar plan en omgevingswet. Eerder werd al aangegeven dat een verticale afbakening bij dit onderzoek niet is uitgevoerd, daarvoor is nader onderzoek noodzakelijk. Dit voert de afdeling Historisch Vooronderzoek bij aanvraag uit voor de gemeente Altena onder de noemer Locatiegebonden Explosieven Inventarisatie (LEI). Uit de LEI stroomt een advies, zoals detectieadvies, of een onderzoek na-conflictperiode, en dit advies neemt de gemeente mee in de vergunningsfase. Zodoende blijft Den Ouden Bodac de gemeente ondersteunen bij het explosievenvraagstuk.
- Nederlands
- English
- Deutsch
- Francais